منطقه حفاظت شده بهرام گور و پارک ملی قطرویه

مقدمه: منطقه حفاظت شده بهرام گور نیز نمونه‌ای برجسته از مظاهر طبیعت ایران است که دارای مناظر منحصر به فرد ونادری از نظر زیبایی و تاریخی همراه با تنوع گونه‌های گیاهی و جانوری است که تا حدی بکر و دست نخورده باقی مانده و به لطف تنوع جغرافیایی و اقلیمی سرشار از زیباییهای شگفت انگیزی می‌باشد که در این مختصر به معرفی آن می پردازیم

تاریخچه حفاظت: این محدوده که قبلا بصورت منطقه آزاد کنترل می‌شد .در سال هزار و سیصد وپنجاه و یک با عنوان منطقه حفاظت شده بهرام گور تحت کنترل اداره کل حفاظت محیط زیست فارس قرار گرفت که به جهت غنای زیستی بویژه  گورخر آسیایی که نام خود را از نام یکی از پادشاهان ساسانی ایران به نام بهرام گور که علاقه فراوانی به شکار گور داشته، گرفته است . در روستای قطرویه در همجوار منطقه می بشد. خرابه‌ای اکنون وجود دارد که به گفته اهالی این روستا استراحتگاه بهرام گور در هنگام شکار بوده است وسعت این منطقه در حال حاضر چهارصد و بیست هزار هکتار می‌باشد که یک پنجم آن منطقه امن اعلام و هر گونه ورود دامءتعلیف و بهره برداری درآن ممنوع است.

موقعیت جغرافیایی منطقه حفاظت شده بهرام گور:
منطقه حفاظت شده بهرام گور در استان فارس و در موقعیت جغرافیایی ۲۹ تا ۴۳/۲۹ عرض شمالی و۲۱/۵۴ تا ۲۱/۵۲ طول شرقی واقع شده است. مساحت آن در حدود ۴۰۸۰۰۰  هکتار می باشد.

اقلیم: .قسمت اعظم استان فارس با توجه وضعیت آب و هوایی کشور در ناحیه گرم و خشک و نیمه خشک قرار می‌گیرد که شهرستان نی ریز در شرق استان فارس قرار گرفته و استان‌های یزد، کرمان و هرمزگان همسایه می‌باشد، درچنین اقلیمی واقع گردیده است این شهر ستان بر اساس طبقه بندی آقای پابر کار شناس فائو در منطقه نیمه استپی قرار می‌گیرد. منطقه حفاظت شده بهرام گور در شرق شهرستان نی ریز و در مرز استان فارس وکرمان واقع شده واساسا منطقه‌ای نیمه صحرایی است. ارتفاع بلندترین قلهٔ آن دو هزار هفتصد و هشتادوهفت متر وپست‌ترین نقطه دشتی هزار و ششصد و هشتاد متر از سطح دریا می‌باشد .هوای منطقه در ارتفاعات متعدل ودر دشت‌ها به شکل کویری بروز می نماید . میزان بارندگی بین صد و پنجاه تا دویست وپنجاه میلیمتر متغیر که بیشتر در فصل پاییز و زمستان واوایل بهار متمرکزو در بخش شر قی آن بیشتر از سایر مناطق است.میزان درجه حرارت با توجه به مرتفع وکویری بودن منطقه متغیربوده واختلاف زیادی بین دمای روز و شب مشهود می باشد. حداکثر درجه حرارت در گرم‌ترین ماه سال سی و چهار و حداقل آن منفی پنج درجه سانتیگراد می‌رسد. جهت وزش بادها در تابستان از شرق به غرب و در زمستان از شمال به جنوب می‌باشد.

زمین شناسی: این منطقه بخشی از راندگی رشته کوه زاگرس است،تشکیلات زمین شناسی متامورفوز (دگرگون شده) و رسوبی بوده واز لحاظ ساختمان زمین شناسی می توان منطقه را جزء کوچکی از ژئوسنکلینال(بزرگ ناودیس) که باعث پیدایش سلسله جبال زاگرس گردیده است دانست.

در ارتفاعات ،گودالها وطشتک های طبیعی وجود داردکه محل تجمع زه آب های ناشی از بارش جوی است.رسوبات دانه ریز ومارنی همراه با املاح فراوان در این گودی ها ،اراضی مشهور به دق را ایجاد می نمایند. پلایا ها قابلیت نفوذ پذیری وآبگذری بسیار اندکی دارند ودر عمق های مختلف تشکیل سخت لایه را نموده وغالبا عاری از پوشش گیاهی هستند.

بافت خاکهای موجود در منطقه به طور عمده از نوع ماسه ای ،ماسه ای-رسی وسیلتی است.خاکهای شنی وماسه ای در نواحی بالادست وجود دارد.این خاکها دارای قابلیت نفوذپذیری زیاد و تهویه مناسب هستند.در منطقه میان بند خاکهای ماسه ای – رسی ورسوبات آبرفتی به چشم می خوردکه این خاک ها دارای ظرفیت مناسبی برای نگهداری آب بوده و در دوران خشک مقدار کمی رطوبت در دسترس گیاهان قرار می دهند.اراضی سیلتی نیز در مناطق پست وقسمت مرکزی منطقه که به صورت طشتک وپلایا در آمده همراه با املاح گچ و نمک های محلول دیگر وجود دارد. این خاکها دارای نفوذپذیری بسیارکم و یا فاقدنفوذ پذیری هستند و در مواردی به صورت باتلاقی در می آیند.در دوران خشکی ،آب موجود در خاک این نقاط قابل استفاده گیاهان نبوده و به همین لحاظ پوشش گیاهی در این گونه خاکها بسیار فقیر است.خاکهای منطقه به طور کلی از حاصلخیزی بسیار کمی برخوردارندو این از دلایلی است که کشاورزی در این منطقه به خصوص در حد شمالی جاده آسفالته نیریز- سیرجان رونق چندانی ندارد.

عوارض طبیعی وتوپوگرافی حفاظت شده بهرام گور : بر روی سلسله جبال زاگرس واقع شده و دارای رشته کوه‌ها و دره‌ها و دشت‌های نسبتا وسیعی به شرح زیر است. رشته کوههای کر سفید از شمال به جنوب که بلندترین قله آن 2787 متر ارتفاع دارد.رشته کوه های زیارت از شرق به غرب ورشته کوه سرخ بزرگ که در داخل محدوده امن بهرام گور واقع گردیده و از چشمه خنج شروع شده و تا چشمه عین الجلال ادامه داردوبلندترین ارتفاع آن 2250 متر است.این رشته کوه به علت واقع بودن در محدوده امن و همچنین برخورداری از امنیت بیشتر و وجود چشمه ها و آبشخور های مناسب و وضعیت بسیار مطلوب پوشش گیاهی دارای چمعیتی مناسب از کل و بز و قوچ و میش استو دشت های اطراف آن دارای جمعیت مطلوب گورخر و جبیر می باشد.در سطح منطقه دره ها و دشت های وسیعی وجود دارد که همگی دارای ارزش زیستگاهی می باشند.تعدادی از دره ها به علت داشتن عمق زیاد،پوش گیاهی مناسب و آبشخور ،زیستگاه مطلوب جانوران وحشی است . دره‌های آغل سنگی، طبقی، چاه مروی، چاه تیز، گلو معدن، چاه سبز، گلیکو، چاه دراز، مغلی، چاه تنگل، چاه بید، چکو، چاه بادام، دشت‌های ریگ جمشید، ده وزیر، عین الجلال، چاه میل، پریا و گرد طول، شوریه و ده برین، چشمه انجیر، گزی و قطرویه در منطقه می باشند.

 

منابع آبی:در منطقه منابع آبی نسبتا" مناسبی به صورت چاه ،چشمه وقنات وجود دارد .تعداد این منابع با پراکنش خوبی در سطح منطقه توزیع شده اند،اما دبی آنها کم است . و در طول سال با توجه به میزان بارش متغیر تعدادی از چشمه‌ها فصلی بوده  و درتابستان و پاییز خشک می‌شوند.مهم ترین چشمه های منطقه شامل : عین الجلال شور، سفید، انجیر، گل هریگون ،گدار کر سفید،گلو معدن،کلیکی،شهبازی،کته،انجیر سوزه،دغل،شوره،تنگو،لوش،لیسو،چکه، کل چشمه،زرد،بیدو،دغل و غوری،چاه بنه غوری،و گاوی است.دیگر مناطق آبی منطقه شامل تعداد زیادی چاه و قنات و سه دستگاه تلمبه بادی می‌باشد.

پوشش گیاهی: مراتع موجود از زمانهای قدیم مورد چرای سنگین قرار گرفته به طوری که در اکثر نقاط مفهوم واقعی خود را از دست داده است و هم اینک خاک در معرض فرسایش شدید قرار گرفته که با ادامه این روند روز به روز اوضاع پوشش گیاهی وخیمتر شده و در صورت عدم توجه به میزان تحمل منطقه منجر به نابودی کامل مراتع و فرسایش شدید خاک خواهد شد . ازدیاد جاده‌های دسترسی به معادن و حضور دام در جنگل تجدد حیات به طریق بذر را به حداقل سوق داده و قطع بیرویه در گذشته سبب گردیده تا تعداد درختان مادری کاهش یابد و در فرصت کوتاه بعد از توقف قطع شدید جنگل تا حدی به طریق دانه زاد یا بیشتر به صورت شاخه زاد حیات خود را باز یافته و سیمای کنونی را رقم زده است که اکثرا شاخه زاد ملاحظه می‌گردد. شرایط رویش درختان بنه تقریبا در تمامی منطقه حفاظتی بهرام گور فراهم می‌باشد و احیای جنگل بنه به روش دانه زاد و کیکم به روش شاخه زاد وبادام به روش دانه زاد مناسب منطقه بوده و نتیجه مطلوبی می‌دهد.در تیپ بنه اثرات تخریب مصنوعی بیشتر از تخریب طبیعی مشهود است و در میان تخریب مصنوعی چرای دام در جنگل و بیتوته دامدار و قطع درخت و سایر عوامل مخرب تر و از هشتادو پنج درصد فراتر رفته است. در هر صورت با توجه به وسعت منطقه و تغییرات ارتفاعی از 1600 تا 2787 متر(کوه علی دادی)،توپوگرافی(شیب،ارتفاع و جهت) و نوع خاک عوامل موثر در به وجود آمدن اجتماعات و تیپ های گیاهی است:

- تیپ جنگلی:در اینجادرختان جنگلی مساحت کمی حدود 5/8 درصد را اشغال نموده اندکه اغلب در دامنه های کوه زیارت،کوه سفید،کوه بشنه،کوه سرخ ،کوه گلومعدن،کوه علی دادی و کوه چشمه انجیر واقع شده اند.اراضی تحت پوشش کوهستانی و جنگل دارای دو اشکوب می باشندکه اشکوب بالایی را بنه و اشکوب زیرین بادام ،کیکم،تنگرس و غیره تشکیل می دهد.

- تیپ درمنه(Artimisia herba-alba ): به مساحت 45000 هکتار در قسمت غربی منطقه کوههای لاسیون و کفه عین الجلال موجود است.

- تیپ درمنه-گون(Artimisia -Astragalus ): به مساحت 350000 هکتار،این تیپ در دامنه های غربی کوه سرخ و دامنه شمالی کوه سفید وجود دارد.

- تیپ درمنه-قیچ(Artimisia -Zygophyllum ): به مساحت 120000 هکتارو از شمال و شمال غربی روستای غوری و چشمه انجیر تا دامنه های کوه سرخ ادامه دارد.

- تیپ گون- پیچک - درمنه (Astragalus – Convolvulus- Artimisia):به مساحت 15000 هکتار که در حوالی کوه علی دادی و چشمه معدن موجود است.

- تیپ گون- پرند - درمنه (Astragalus -Petropyrum- Artimisia): به مساحت 7000 هکتار که این تیپ اکثرا" در شیب های کوهپایه و عمق دره ها وجود دارد.

- تیپ آبنوس- درمنه-گون (Ebenus- Artimisia -Astragalus):به مساحت 15000 هکتار که در حوالی روستای غوری و حوالی ده چاه و اراضی دشت شرقی کوه زیارت می باشد.

- تیپ تاغ- درمنه-شور (Haloxylon- Artimisia -Salsola): به مساحت 500 هکتار در فاصله 15 کیلومتری شمال شرقی پاسگاه قطرویه وجود دارد.

- تیپ جاشیر-گون-کلاه میر حسن( Prangos- Astragalus -Acantholimonَ): به مساحت 7000 هکتار که در ازتفاعت کوهها وجود دارد.

- تیپ شور-درمنه(Salsola-Artremisia):به مساحت 10000 هکتار این تیپ در مجاور پاسگاه قطرویه به ویژه در شمال آن وجود دارد

- تیپ نمکزار:میزان 5500 هکتار در طرفین جاده قطرویه –سیرجان لخت و فاقد پوشش بوده و به صورت دق(نمکزار)می باشدوحدود 2/1 درصد کل منطقه را در بر می گیرد.

ازگیاهان داروئی مهم منطقه آریشن – کاکوتی – شیرین بیان – گل گاوزبان – خاکشیر – زیره – جاشیر را نام برد که خصوصا در منطقه کوههای زیارت و باغچوبی تعداد زیادی از مردم جهت چیدن زیره به این منطقه می آیند ضمنا یک نوع قارچ به نام دمبل نیز در سالهای پر باران بمیزان زیاد در منطقه تولید که عده زیادی با خانواده جهت برداشت به منطقه می آیند .

 

 

گونه های جانوری :بهرام گوربا اقلیم خشک زیستگاه بسیار متنوعی برای گونه‌های متعددی از وحوش و گیاهان می‌باشد که تعدادی از آنها در کشور و قاره آسیا کمیاب هستند . وجودرشته کوههای نسبتا مرتفع و دشتهای وسیع و تپه ماهورهای متنوع موجب شده است که در طول سالیان گذشته وحوش این منطقه بطور طبیعی مورد حفاظت قرار گیرند . تعداد گونه‌های حیات وحش و جمعیت آنها که علاوه بر وضعیت مطلوب زیستگاهی توسط اداره کل حفاظت محیط زیست فارس نیز تحت کنترل ونظارت ویژه قرار دارد نسبتا مناسب بوده که می‌توان منبع ذخیره مهم ژنتیکی جانوری و گیاهی کشور و جهان در چنین اقلیمی محسوب گردد.

 

ردیف	نام فارسی	نام انگلیسی	نام علمی
1	گورخر	PersianWild ass	Equus onager
2	جبیر	Jebeer gazelle	Gazella dorcas
3	قوچ و میش	Wild Sheep	Ovis orientalis
4	کل وبز	Wild  Goat	capra aegagraus
	گراز	Wild Boar	Sus scrofa
6	گربه وحشی	Wild cat	Felis silvestris
7	گرگ	Wolf	Canis lupus
8	کفتار	Striped Hyaena	Hyaena hyaena
9	شغال	Golden Jacal	Canis aureus
10	تشی	Indian creasted Porcupine	Hystix indica
11	روباه معمولی	Common Fox	Vulpes vulpes
12	خدنگ کوچک	Small Indian Mongoose	Herpestes javanicus

جبیر : جبیر حیوان علف خواری با تعداد نسبتا معدود و فعلاً در بعضی از دشت‌های بهرام گور مشاهده می‌شود.جبیر حیوان کوچکی است که ارتفاع شاخ نوع نر آن به شصت و پنج سانتیمتر و وزن آن به بیست و پنج کیلو گرم بالغ می‌شودو نوع ماده آن تا حدودی کوچکتر است.جبیر از آهو کوچکتر و باریکتر است. نر و ماده آن هر دو شاخ دارند.شاخ جبیر از روبرو مستقیم به نظر می‌آید در حالی که شاخ آهو از روبرو خمیدگی مخصوصی شکل چنگ موسیقی دارد.جبیر ماده دارای شاخهای کاملا مستقیم است که از نظر طول به اندازه شاخ جبیر نر است ولی از نظر قطر نصف آن است. به دلیل زندگی در بیابانهای کم آب و علف جبیر به تعداد زیاد در یک گله دیده نمی‌شود .تعداد جبیرهای گله حداکثر ممکن است به بیست راس تا سی راس برسد. فصل جفتگیری در منطقه بهرام گور در شهریور و مهر ماه است.ماده هایک یا دو نوزاد در فروردین و اردیبهشت به دنیا می‌آورند. در سال‌های پرباران گاهی عمل زایمان در پاییز نیز تکرار می‌شود.

 

 گور خر : این حیوان وحشی علف خوار در بعضی از مناطق نیمه کویری ایران زیست می نماید .که مهمترین زیستگاه آن در حال حاضر منطقه حفاظت شده بهرام گور قطرویه می‌باشد. گور خر همان اسب وحشی غرب آسیاست.از زمانهای قدیم نژادهایی با این خصوصیات از مدیترانه تا مغولستان می زیستند . اما امروزه پراکندگی گور محدود به کویر مرکزی و قسمتهایی از خراسان، کرمان و فارس است که اینها نیز در منطقه تحت حفاظت ویژه زندگی می‌کنند.کوچکترین نژاد آن یعنی گور سوریه امروزه احتمالا منقرض شده است. فنوتیپ ظاهری گور حدفاصل بین اسب و الاغ می‌باشد.گور پستاندار زیبایی است . پهلویش سفیدرنگ و یک نوار سیاه درشت دارد که از یالها شروع و به دم ختم می‌شود.ارتفاع شانه در نرها به صدوچهل سانتیمتر می‌رسد. ماده‌ها از نرها کوتاهتر و باریکترند.گور نر نسبت به قلمرو خود حالت مالکیت شدید دارد و از آن در مقابل گورهای نر دیگر شدیدا دفاع می‌کند.ماده‌ها در خرداد یا تیر ماه یک کره به دنیا می‌آورند. فصل جفت گیری بلافاصله بعد از زایمان آغاز می‌شود. بین گورهای نر در فصل جفت گیری مبارزه شدید و طولانی رخ می‌دهد. مبارزه با لگد کوبیدن و گاز گرفتن و تعقیب کردن همراه است. گورهای نر بالغ در این فصل همیشه زخمهایی بر روی شانه و گردن دارند. همچنین قسمتهایی از دم یا تمامی آن را از دست می‌دهند. تعداد نرهای هر گله تا سی راس می‌رسد . گاهی چند گله بهم نزدیک می‌شوند و گله بزرگتری را تشکیل می‌دهند که تعداد گورها به صد راس گور بالغ می‌رسد. اما گله‌های بزرگ دوام چندانی ندارند و سریعا از هم جدا می‌شوند.گورهای تنها و منزوی معمولاً نرهای جوانی هستند که نتوانسته اند گورهای ماده‌ای را به کنترل خود درآورند در هنگام فصل زایمان از نیمه فروردین تا آخر خرداد ماه به طرف شرق منطقه واقع در کفه گزهای گزینو تقریبا به فاصله حدود ۱۰ کیلومترمهاجرت می نمایند.

پرندگان : از نظر تعداد گونه زیاد نیستند اما گونه‌های خاصی از پرندگان که شرایط زیستگاهی خشک و بیابانی را ترجیح می‌دهند و می‌توانند در اقلیم خشک زیست نمایند در این محدوده وجود دارند . این پرندگان کمیاب و قادر بر ارزش زیستی منطقه می افزایند .به علت عدم وجود تالاب و دریاچه و رودخانه پرندگان آبزی و کنار آبزی در منطقه زیست نمی‌کنند ولی در سالهای پرباران که آب در قسمت جنوب شرقی قطرویه بخشی از ارضی دشتی را فرا می‌گیرد تعدادی از پرندگان آبزی به بهرام گور مهاجرت می نمایند همچنین هوبره ها در نیمه دوم ابان ماه به منطقه بهرام گور خصوصا گود طول و تلمبه طیاب و همچنین مهاجرت زاغ بور – بحری – عقاب طلائی را برشمرد .ضمنا"جمعیت نسبتا زیادی از پرندگان خصوصا کبک و تیهو در این منطقه اطراق می‌کنند.

ردیف	نام فارسی	نام انگلیسی	نام علمی
1	شاهین	Peregrine Falcon	Falco peregrinus
2	بالابان	Saker Falcon	Falco cherrug
3	بحری	Barbary Falcon	Falco pelegrinoides
	چلچله بیابانی	African Rock Martin	Ptyonoprogne fuligula
	عقاب طلایی	Golden Eagle	Aquila chrysaetus
6	هوبره	Houbara Bustard	Chlamydotis      undulate
7	زاغ بور	Pleskes Ground-Jay	Podoces pleskei
8	کبک	Chukar	Alectoris chukar
9	تیهو	See-see Partridge	Ammoperdix griseogularis
10	دلیجه معمولی	Common Kestrel	Falco tinnunculus
11	ترمتای	Merlin	Falco columbarius
12	جغدکوچک	Little Owl	Athene noctua
13	مرغ حق جنوبی	Straited Scops Owl	Otus brucei
14	سارگپه	Buzzard	Buteo buteo
15	کوکر شکم سیاه	Black-bellied Sandgrouse	Pterocles orientalis
16	کبوتر چاهی	Rock Pigeon	Columba livia
18	قمری	Turtle Dove	Streptopelia turtur
19	شبگرد معمولی	European Nightjar	Caprimulgus europaeus
20	سبز قبا	Indian Roller	Coracias benghalensis
21	زنبور خورک	Bee-eater	Merops apiaster
22	هدهد	Hoopoe	Upupa epops
23	پری شاهرخ	Golden Oriol	Oriolus oriolus
24	بادخورک کوچک	Little Swift	Apus affinis
25	دارکوب باغی	Syrian Woodpecker	Dendrocopos syriacus
26	چکاوگ کاکلی	Crested Lark	Galerida cristata
27	سنگ چشم سرحنایی	Woodchat Shrike	Lanius semator
28	سهره معمولی	Goldfinch	Carduelis carduelis
29	زاغ نوک سرخ	Red-billed Chough	Pyrrhocorax pyrrhocorax
30	غراب	Common Raven	Corvus corax
31	سینه سرخ	Robin	Erithacus rubecula

خزندگان: از آنجا که بهرام گور منطقه خشک و نیمه کویری است با بر خورداری از گونه‌های متعدد جوندگان و انواع حشرات محیط مناسبی را برای زیست تعدادی از خزندگان نظیر شتر مارشیرازی، افعی شاخدار، تیر مار، مار پلنگی، شتر مار، مار قیطانی،انواع سوسمار، مارمولک، بزمچه، لاکپشت مهمیزدارو همچنین دوزیستان و ماهی‌ها را به وجود آورده است.

 

ردیف	نام فارسی	نام انگلیسی	نام علمی
1	شتر مارشیرازی	Shirazian diadem snake	Spalerophis diadema schiraziana
2	افعی شاخدار	Persian horned viper	Pseaudocerastes persicus persicus
3	آگامای استپی	Steppe agama	Trapelus agilis
4	مار پلنگی	Versicolored wood snake	Coluber  ravergieri
5	گرزه مار	Levantine Viper	Macrovipera lebetina obtuse
6	مار قیطانی	Cliff racer	Coluber rhodorachis rhodorachis
7	مارجعفری	Sindhi saw –scaled viper	Echis carinatus sochureki
8	لاکپشت مهمیزدار	spur-thighed tortoise	Testudo graeca
9	آگامای صخره ای فلس درشت	Larg-scaled rock agama	Laudakia nupta
10	بزمچه	Varanidae	Varanus griseus caspinus

قابلیت‌های گردشگری منطقه :

چون بهرام گور بین سه استان فارس، کرمان و یزد واقع شده و از سویی جاده شیراز، بندر عباس و کرمان از کنار این منطقه عبور می‌نماید از موقعیت بسیار مطلوبی برای جذب گردشگر برخودار است .وسعت زیاد منطقه و تنوع زیستی آن و آب و هوای نسبتا خوب و دیدن گونه‌های گیاهی به ویژه در فصل بهار که سراسر محدوده را گل و سبزه فرا می‌گیرد و حیوانات وحشی متنوع منطقه خصوصا جمعیت بسیار زیاد کبک که همگی انگیزه‌های مهم فراخوان توریست می‌باشد .

مکان برجهای دیده بانی منطقه حفاظت شده یهرام گور که بتوان به آ سانی حیات وحش را مشاهده نمود :

الف : پاسگاه متروکه ژاندارمری واقع در تل کمر

ب : جام جهان نما واقع در منطقه امن شماره ۱

ج : پاسگاه محیط بانی شهید شکاری ( ده وزیر )

منطقه حفاظت شده بهرام گور دارای قلعه های زیادی بوده که قدمت آنها بالاست ولی متاسفانه به مرور زمان در اثر تغییرات فیزیکی و اقلیمی قسمت اعظم انها از بین رفته و مخروبه گردیده است از قلعه های مهم منطقه می توان به قلعه کرسفید – قلعه شورو – قلعه دو برین اشاره کرد که در عمق منطقه بیابانی هنوز پا برجا هستند قدمت دقیق این قلعه ها دقیقا مشخص نیست ولی وجود رشته قناتهای بسیار قدیمی در حاشیه این قلعه ها هنوز پا برجاست که بسیار زیبا می باشند قلعه ها ی شورو و کرسفید فاقد سکنه هستند ولی در اطراف قلعه ده برین تعدادی خانوار بصورت دامداری زندگی می کنند. از غارهای معروف منطقه غار علی ولی الله می باشد که به قدمگاه حضرت علی (ع) نیز معروف است. از درختان شاخص در منطقه حفاظت شده بهرام گور می توان درخت بنه واقع در چهگونی (امن شماره ۱) ودو اصله درخت بنه واقع در مجاورت باغ ماهور بشنه را نام برد که دارای قدمت بسیار زیاد بوده و موقعیت ویژه و منظره خاصی را در طبیعت دارند . در خصوص المان های طبیعی موجود در منطقه بویژه درختان می توان به درخت پیربنه واقع در حسن اباد را نام برد که تعداد زیادی از افراد به این مکان آمده و با بستن پارچه به شاخه های درخت آرزوهای خود را دنبال می کنند و معتقدند که باز شدن پارچه های گره زده آرزوهابرآورده می گردد.از درختان دیگر منطقه پیرانار می باشد که در حاشیه شرقی منطقه حفاظت شده واقع گردیده و عده زیادی از بومیان خصوصا از شهرستان سیرجان جهت بازدید به این مکان می ایند .

 

تهدیدات منطقه:

- عدم آگاهی اقشار مختلف مردم نسبت به اهمیت حیات وحش و نداشتن انگیزه جهت حمایت وحفاظت از آنها .
-کمبود امکانات سازمان حفاظت محیط زیست در جهت اعمال قوانین ومقررات شکار و صید.
-وجود سلاح های مجاز و غیر مجاز در دست مردم.
-تخریبزیستگاهها به علت ورود بی رویه و بی ضابطه دام.
-اشغال چشمه ها و آبشخورهابوسیله دامداران.
-تعقیب پستانداران وحشی بوسیله سگهای گله.
-رقابت غذایی بیندامها و حیات وحش.
-سرایت امراض مشترک از حیوانات اهلی به پستاندارانوحشی.
-جاده سازی های بی رویه و تجزیه زیستگاهها.
-تبدیل زیستگاهها به اراضیکشاورزی و صنعتی.تعقیب و شکار پستانداران بوسیله اتوموبیل و پروژکتور به خصوص در شبو با استفاده از نور چراغ اتوموبیل و پروژکتور.
-شکار پستانداران در فصولآبستنی، شیردهی و زنده گرفتن نوزادان
-استفاده از سلاحهای اتوماتیک جنگی،ساچمهزنی و خفیف کالیبر۲۲
-آلودگی های محیط زیست و استفاده از سمومشیمیایی
-استفاده از طعمه مسموم جهت از بین بردن بعضی از حیوانات
عوامل مهمخاص که شامل کاهش جمعیت گورخر در منطقه حفاظت شده بهرام گور می شود و آن را تهدیدمی کند
-پلنگ وگرگ:چون شکار گوسفند برای پلنگ و به خصوص گرگ راحت تر است چندانتهدید محسوب نمی شود