پارک ملی و پناهگاه حیات وحش بختگان

موقعیت جغرافیایی :

 پارک ملی وپناهگاه حیات وحش بختگان با وسعت هریک به ترتیب 372/175 هکتار و 571/155 هکتار در 70 کیلومتری غرب نی ریز فارس فارس ودر موقعیت جغرافیایی بین 12و 54 - 15 و 53 طول شرقی و 55 و 29 - 10 و 29 عرض شمالی واقع گردیده است واقع گردیده است . دریاچه طشک وبختگان از بزرگترین وپرآب ترین دریاچه های کشور محسوب می شوند . این دو دریاچه درسالهای پرباران گسترش یافته وبه هم می پیوندند . طشک وبختگان ومناطق کوهستانی بین آنها وجزایر متعددی که دراین دو دریاچه وجود دارند مجموعه طبیعی بسیار با ارزشی را بوجود آورده اند .

 تاریخچه حفاظت:

منطقه بختگان اولین بار طبق مصوبه شماره 7مورخ12/9/47 شورایعالی تظارت بر صید به عنوان منطقه حفاظت شده اعلام گردید و سپس در سال 54 به عنوان پناهگاه حیات وحش مصوب شد.

وضعیت توپوگرافی :

حداقل ارتفاع منطقه 1558 وحداکثر ارتفاع آن 2550 متر می باشد . رشته کوههای عظیم زاگرس دراستان فارس ارتفاع خودرا ازدست داده و به صورت رشته کوههای پهناوری گسترده می شوند . امتداد رشته کوههای اطراف دریاچه غربی – شرقی بوده که از افزایش این کوهها مخروط افکنه هایی وسیع ایجاد می شود که محل برداشت منابع آب زیر زمینی و همچنین کشت و زرع می باشند .

از مهمترین ارتفاعات منطقه می توان به کوههای پیچکان ، چاه روغنی و نا انجیر در شمال و کوههای صادق آباد ، خانه کت در جنوب دریاچه بختگان اشاره کرد .

 از نظر زون های زمین شناسی ایران ، منطقه دروزون زاگرس و بخش کوچکی از آن در زون سنندج سیرجان واقع است .از پدیده های مهم زمین شناسی که در منطقه ظهور یافته است سطوح چینه بندی ، دگردیسی ، درزها و تعدادی گسل و چین خوابیده و گنبد نمکی است از جمله گسل طشک ، گسل نا انجیر ، طاقدیس بیچکان ، گنبد نمکی در شمال خانه کت .

منابع آبی دریاچه :

 از مهمترین منابع تأمین کننده آب دریاچه های طشک و بختگان و رودخانه کر می باشد . چشمه گمبان واقع درشمال غربی پارک ملی و پناهگاه حیات وحش بختگان در فصول پر باران با دبی در حدود m3/S 1 دریاچه طشک را تغذیه می کند .

رودخانه کر نیز 5 کیلومتر قبل از ریختن به دریاچه بختگان به دو شاخ تقسیم می شود و به همین دلیل این منطقه را دو شاخ کربال می نامند و هر شاخه در محل ورود به دریاچه مانند شبکه مویرگی به چندین شعبه تقسیم شده و منطقه گسترده ای را فرا می گیرد در این منطقه ابتدا گزستانها و پس نیزارهای وسیعی پدید آمده است .

 چشمه های منطقه عبارتند از :

 چشمه هل ، چشمه باغو ، چشمه آخوندو ، چشمه لیاب ، چشمه ریزاب ، چشمه بی بی فاطمه ، چشمه قلمو ، چشمه باغ قاضی ، چشمه ناانجیر ، چاده دراز ، چشمه مقنعه سر ، چشمه بیدمشک ، چشمه امامزاده ، چاه بیوک .

دریاچه طشک که در شمال دریاچه بختگان قرار گرفته وسعت کمتری دارد اما از نظر شرایط طبیعی با دریاچه بختگان تفاوتی ندارد . ده جزیره بزرگ و کوچک در این دریاچه دیده می شود که از نظر تخم گذاری پرندگان بویژه پلیکان ها حایز اهمیت می باشد

چشم اندازهای بدیع ودیدنی :

 پرتگاها ، صخره ها ، دره های عمیق ، منظره های ویژه کوهها وصخره ها که باتوجه به توپوگرافی منطقه حائز اهمیت بوده وجلب نظر می نماید :

گردنه هل و باغو ، تنگ زرد ، شهر پازن

وجود بناهای قدیمی وآثارباستانی موجود درمناطق ( سالم ومخروبه ) وتشریح آن باذکر قدمت آنها وسایر اطلاعات مربوطه محلی مانند کاروانسرای شاه عباسی - قدمگاه خضر نبی در جنوب پناهگاه حیات وحش بختگان که با وجود چندین چشمه کوچک در محل طبیعت زیبای آن و غار پل تخت و غار جمال

پوشش گیاهی منطقه :

 به طور تقریب 000/130 هکتار کوه ، دشت و دامنه بین دو دریاچه واقع گردیده که به اضافه کوههای خانه کت در جنوب دریاچه بخش کوهستانی پناهگاه را تشکیل می دهند . در این مناطق درختان و درختچه های بنه ، بادام کوهی ، تنگرس ، کیکم و قیچ دیده می شود در منطقه با غو در دشت ساحلی درختچه های قیچ به صورت یک نوار پهن تا ادامه کوه روییده است .

 بالاتر از این نوار پوشش متراکمی از درمنه به چشم می خورد . جنگل های بلوط زاگرس در این منطقه به علت کاهش ارتفاع و افزایش درجه حرارت به جنگل های بنه و بادام کوهی تبدیل می شوند . از شمال دریاچه طشک تا حوالی ارسنجان بخشی از انبوه ترین جنگل های بنه استان دیده می شود که این پوشش تنها در مناطق کوهستانی دور از شهر و دسترس بومیان پابرجاست و دشت ها همه به زیر کشت رفته اند .

حیات وحش منطقه :

تنوع زیستگاهی منطقه بختگان ، موجب ایجاد تنوع جانوری درمنطقه گردیده است

از میان حیات وحش مهره دارتعداد 46 گونه ازرده پستانداران 218 گونه از رده پرندگان 36 گونه ازرده خزندگان و3 گونه ازرده دوزیستان وتعداد 23 گونه ماهی درپارک ملی و. . . زندگی می کنند پرندگان دشتزی نظیر کبک تیهو هوبره کنار تالاب ودیگر پرندگان آبزی وقوچ ومیش وکل وبز از حیوانات شاخص کوهستانی منطقه اند .

-   قوچ ومیش, کل و بز: تنگ گور, ارتفاعات هل و باغو ، تنگ شور ، ریزاب

-   هوبره : کشتزارها و کفه شور

-   کبک و تیهو : تمام نقاط منطقه

-    فلامینگو و درنا حوالی دریاچه طشک و بختگان

- کفچه نوک ، کاکایی ، اگرت : دریاچه طشک بختگان

مهمترین عوامل تهدید کننده :

 چرای بی رویه و بالاتر از ظرفیت مراتع

حفر چاههای غیر مجاز که در این مورد به علت رفع مشکلات معیشتی مرم این اداره کل چنین مواردی را به سازمان ارجاع داده است.

مشخص نبودن حق آبه محیط زیست از رودخانه کر وتوزیع آب زیر دست سد درود زن که هر ساله به ناچار باتوجه به محدودیت منابع آبی شورای کشاورزی استان نسبت به تعیین کشت مزارع روستائیان اقدام می نماید.

خشکسالیهای دوره ای و پایین رفتن سطح آب سفره های زیر زمینی که باعث خشک شدن دوره ای تالاب و تلف شدن پرنگان زاد آور گردیده است.

 احداث سد سیوند بر روی رودخانه سیوند و سد ملاصدرا بر روی رودخانه کر که بدون هماهنگی با سازمان حفاظت محیط زیست و ارائه گزارش ارزیابی زیست محیطی صورت گرفته و تاکنون مکاتبات این اداره کل در این خصوص بی نتیجه مانده است.

استقرار صنایع در مسیر رودخانه کر نظیر پتروشیمی شیراز ،کارخانه قند مرودشت و شهرک صنعتی آب باریک و دهها صنایع کوچک و بزرگ